Zmowa cenowa ma swoje konsekwencje

Zmowa cenowa polega na tym, że firmy działające w tej samej branży zakładają wspólnie pewien poziom cen, co ma na celu uniknięcie wzajemnej konkurencji. Możemy o niej również mówić w przypadku, kiedy takie przedsiębiorstwa podejmują decyzję o wielkości produkcji, ważnych decyzjach handlowych czy też dzielą rynek na strefy wpływów. Zmowa cenowa może mieć charakter jawny (dokonuje się na mocy umów) lub tajny (bez oficjalnych porozumień).

Czym to skutkuje? Uniemożliwia to kształtowanie się cen w naturalny sposób, poprzez wybory konsumenckie. Dystrybucja produktów odbywa się po ustalonej cenie minimalnej, co nie jest korzystne dla kształtowania się rynku. Za jedne z najsłynniejszych przypadków zmów cenowych uznaje się: porozumienie koncernów farmaceutycznych w sprawie ceny preparatów witaminowych w latach ’90 i OPEC (Organizacja Państw Eksportujących Ropę Naftową) w latach ’70 i ’80 XX wieku.

Zmowa cenowa nie jest zgodna z polskim prawem w zakresie konsumentów i konkurencji. Zakazuje ono zawierania porozumień, które mogą wpływać na ograniczenie czy wyeliminowanie konkurencji. Podobne prawo antymonopolowe obowiązuje w Unii Europejskiej, które zakazuje nadużywania pozycji dominującej na rynku i zawiązywania porozumień antykonkurencyjnych. Za naruszenie przepisów (nawet nieumyślne) grozi w Polsce kara wynosząca do 10 procent przychodu osiągniętego w roku poprzedzającym wydanie wyroku. Jeśli firma nie osiągała wtedy przychodu Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów może nałożyć karę wynoszącą do 700 tys. zł. Za brak współpracy w trakcie kontroli i postępowania również przewidziane są kary pieniężne.

Firmy dopuszczające się zmowy cenowej najczęściej chcą się stać monopolistami na rynku i ograniczyć działanie innych podmiotów. W przypadku, gdy informacja o takich działaniach wychodzi na światło dzienne, niekorzystnie wpływa to na wizerunek firmy. Najczęściej wysuwane zarzuty dotyczą najczęściej nieuczciwości i działania wbrew prawu. Uderzają one również w konsumenta, któremu obiera się możliwość zakupu danego produktu po cenie niższej niż ustalonej w sposób niezgodny z prawem. Może to również wpłynąć na sam poziom usług czy produktu i podstawowe mechanizmy rządzące rynkiem. Przedsiębiorstwa nie muszą wtedy zabiegać o klienta, np. poprzez poprawę jakości danych produktów, obniżki cen itd. Dodatkowo – powoduje to również niekorzystny dla klienta wzrost cen. Zmowa może mieć charakter niejawny, ale chociaż nie zostaje zawarta na piśmie – jej skutki są realnie odczuwalne na rynku. Funkcjonowanie gospodarki rynkowej musi się opierać na wzajemnej współpracy, również firm, które ze sobą konkurują czy działają na innych obszarach, ale nie może działać na szkodę innych.

Zmowy cenowe zawierane przez gigantów na rynku mają czasem konsekwencje nie tylko ekonomiczne, ale czasem wręcz – społeczne i polityczne. Ograniczają bowiem pewne obywatelskie wartości i możliwości oraz uderzają w podstawowe zasady wolnego rynku. Łamią również podstawowe ustalenia prawne dotyczące konkurencji i konsumpcji, a tym samym są sprzeczne z prawem w ogóle.