Kaizen, japoński model zarządzania firmą

Obecnie, aby osiągnąć sukces, nie wystarczy już mieć dużych nakładów, nowoczesnych maszyn czy dobrej jakości materiałów. Przepustką do podniesienia efektywności przedsiębiorstwa jest wiedza, jaką dysponuje doświadczony i sprawdzony pracownik. Dzięki niej oraz umiejętnemu zarządzaniu nią można tworzyć, produkować, planować, podejmować właściwe dla firmy decyzje, organizować i realizować przedsięwzięcia. Jednym ze sposobów tworzenia wiedzy w organizacjach jest kaizen, czyli japoński sposób na zarządzanie firmą. Czym się on charakteryzuje, jaką ma skuteczność i co odróżnia go od modelu europejskiego – o tym poniżej w artykule.

Zarządzanie wiedzą stanowi klucz do osiągnięcia sukcesu w biznesie. Dziś każda firma chce podnieść swoją konkurencyjność na rynku i musi szukać nowych sposobów na osiągnięcie tego celu. Podstawą jest tu właśnie wiedza – jej pozyskiwanie, przetwarzanie i umiejętne nią zarządzanie.

Jednym ze sposobów zarządzania wiedzą jest kaizen. Był on efektem badań z początku lat 90. prowadzonych przez dwóch Japończyków: Nonaki i Takeuchi. Kaizen opiera się na tzw. „spirali wiedzy” – powtarzającym się cyklu czterech procesów konwersji wiedzy:

• zamiany wiedzy ukrytej w wiedzę ukrytą (internalizacja – pozyskiwanie wiedzy operacyjnej),
• zamiany wiedzy ukrytej w wiedzę formalną (socjalizacja – pozyskiwanie wiedzy współodczuwalnej),
• zamiany wiedzy formalnej w wiedzę formalną (eksternalizacja – pozyskiwanie wiedzy pojęciowej),
• zamiany wiedzy formalnej w wiedzę ukrytą (kombinacja – pozyskiwanie wiedzy usystematyzowanej).

Wiedzę jawną (formalną), czyli jasno sprecyzowaną, uzewnętrznioną stanowią m.in.: dokumenty, bazy danych. Wiedza ukryta natomiast jest trudna do sformalizowania i gromadzi się ją wraz z doświadczeniem, a jej przekazywanie jest przez to utrudnione.

Kaizen to zarządzanie firmą poprzez tworzenie odpowiedniej wiedzy, a także zaangażowanie w tego typu działania każdej osoby w przedsiębiorstwie, głównie średnich menedżerów. Zgodnie z podejściem Japończyków transformacja wiedzy ukrytej w formę możliwą do odbioru przez innych członków organizacji stanowi proces powstawania wiedzy organizacji. Według tego modelu pracownikom należy sygnalizować pewne problemy tak, aby wiedza powstawała sama, bez dodatkowej ingerencji. Stosując odpowiednie procesy rozwiązywania problemów czy podejmowania decyzji, pracownicy firmy będą mogli wykorzystywać swoje doświadczenie.

Takie podejście odbiega od europejskiego modelu zarządzania wiedzą, rzucając nowe spojrzenie na organizację – nie jako na maszynę, w której zachodzą procesy informacyjne, lecz jako na żyjący organizm. Najważniejsze jest tu uświadomienie sobie czym jest firma i dokąd zmierza, a także co powinna zrobić, by daną wizję wprowadzić w życie. System japoński jest niezwykle skuteczny, gdyż bazą do zarządzania wiedzą są tu ludzie, którzy ciągle doskonalą się w swoim fachu i ulepszają tym samym pracę firmy.