Zakaz konkurencji w umowach cywilnoprawnych

W ramach umów cywilnoprawnych zawieranych między stronami często zamieszcza się wśród postanowień umownych klauzulę, która dotyczy zakazu konkurencji. Nakłada ona na zleceniobiorcę obowiązek powstrzymania się od działalności konkurencyjnej. Wynika to z tego, iż w ramach wykonywania danego zlecenia oraz realizacji umowy zleceniobiorca zyskuje dostęp do danych, które mają często strategiczne znaczenie dla danego zleceniodawcy z punktu widzenia ochrony interesów jego firmy. Chodzi tu konkretnie o czyny nieuczciwej konkurencji, ze szczególnym uwzględnieniem tajemnicy przedsiębiorstwa.

Zakaz konkurencji w umowach cywilnoprawnych regulują przepisy art. 101¹-101⁴ k.p. Mówią one o tym, iż w czasie trwania zakazu konkurencji pracownik danej firmy nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec swojego pracodawcy czy też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy bądź na innej podstawie na rzecz podmiotu, który prowadzi taką działalność co jego pracodawca. Tego rodzaju zakaz konkurencji obowiązuje w trakcie pozostawania w stosunku pracy z daną firmą, może jednak także obowiązywać przez ściśle określony czas nawet już po ustaniu stosunku pracy (za odszkodowaniem ustanowionym na rzecz danego pracownika). Zawarcie takiej klauzuli jest jednak skuteczne tylko wtedy, gdy pracodawca zagwarantuje zleceniobiorcy stosowne wynagrodzenie za okres karencji. Zastrzeżenie zakazu konkurencji nawet już po ustaniu stosunku zlecenia jest dopuszczalne tylko kiedy zleceniodawca wypłaca stosowne odszkodowanie za okres powstrzymywania się przez byłego już pracownika od wykonywania określonych czynności.

W ten sposób przedsiębiorcy zabezpieczają swoje interesy, aby zleceniobiorca nie wykorzystał także i w późniejszym czasie wiedzy zdobytej w toku wykonywania zlecenia na ich rzecz bądź przez świadczenie usług na rzecz podmiotów konkurencyjnych względem niego ze szkodą dla jego interesów.

Zakaz konkurencji w umowach cywilnoprawnych powiązany jest zwykle z odpowiedzialnością finansową leżącą po stronie podmiotu zobowiązanego do jego zachowania, czyli zleceniobiorcy. Za każde naruszenie powyższej klauzuli wprowadzony zostaje obowiązek zapłaty określonej kwoty pieniężnej, czyli kary umownej podanej w umowie cywilnoprawnej lub odszkodowania.

Czas obowiązywania klauzuli nie został określony ustawowo. Przepisy nie podają też minimalnej ani maksymalnej długości tego okresu. Dlatego konkretna liczba lat bądź miesięcy musi być każdorazowo wskazana w danej umowie. Pamiętajmy, że jej brak powoduje, iż taki zapis jest nieważny.